TÜRK MALI BELGESİNİN TANZİM ve ONAYINA İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Avrupa Birliği Bakanlığı’nın talimatı ve olumlu görüşleri alınmak suretiyle, Birliğimiz tarafından “Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Kapsamında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarafından Bastırılan Türk Malı Belgesi’nin Tanzim ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslar” ile “Türk Malı Belgesi” hazırlanmıştır.

Birliğimizce, Türk Malı Belgesi’nin kullanımında yaşanabilecek aksaklıkların hızla izlenebilmesi ve tedbir alınmasını teminen, yeni uygulama için 01 Şubat 2013 tarihine kadar geçiş süresi öngörülmüştür.

Bu arada, Birliğimizce hazırlanan Usul ve Esaslar’ın, “Uygulamanın Kontrolü ve İzlenmesi” başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasında, “ Birlik tarafından Odaların ihtiyaçları tespit edilerek, ilgili kurumlarla müşterek eğitim programları düzenlenir.” şeklinde değiştirilmesi suretiyle, Odalarımızın belge satış ve onayı yapabilmeleri için eğitim alma şartı  01 Şubat 2013 tarihi itibariyle kaldırılmıştır.

Yerli Malı Belgesinden Türk Malı Belgesine geçiş süresinin 1 Mayıs 2013 tarihine kadar uzatılması sebebiyle, anılan tarihe kadar Odalarımız ve firmalarımızca Yerli Malı Belgesi veya Türk Malı Belgesi kullanılabilmiş, ancak bu tarihten sonra hiçbir şekilde Yerli Malı Belgesi kullanılamamakta, Yerli Malı Belgesi ibraz edilse dahi, ihaleyi açan kurumlar tarafından kabul edilmemektedir.

Aynı zamanda, Türk Malı Belgesi’nin Tanzim ve Onayına ilişkin Usul ve Esasların karşılıklı müzakere edilmesine ve uygulamacıların bilgilendirilmesine yönelik olmak üzere, Birliğimiz ile Avrupa Birliği Bakanlığı ve Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin müşterek çalışmaları sonucunda, Birliğimizde, 10 Nisan 2013 tarihinde bir Eğitim Programı düzenlenmiştir.

Eğitim Programına, 252 Odamız, Avrupa Birliği Bakanlığı, Merkezi Finans ve İhale Birimi ile Türk Malı Belgesi basımı konusunda yetkilendirilen Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK), IPA kapsamında sözleşme açmaya yetkili kamu kurumları (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu) temsilcileri de davet edilmiş, ilgili kurumların tümü ile 98 Odamızın temsilcileri iştirak etmişlerdir.

Eğitim Programında, Avrupa Birliği yetkilisi tarafından, “Türkiye-AB Mali İşbirliği-IPA” başlıklı sunumda, Türkiye-AB Mali İşbirliği İlişkilerinin Tarihçesi IPA Dönemi, IPA Bileşenleri ile AB Bakanlığı Tarafından Yürütülen Projeler konularına yer verilmiştir. Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından ise, ihale başvurularının değerlendirilmesi, ihaleyi kazanan firma ile sözleşme yapılmasından, paranın yüklenici firmaya ödenmesine kadar olan süreç ile değerlendirme sonrası yapılan işlemlere ilişkin detaylı bilgiler verilmiştir. Birliğimiz temsilcisi tarafından ise, “Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Kapsamında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarafından Bastırılan Türk Malı Belgesi’nin Tanzim ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslar” konulu sunum yapılmıştır.

Toplantıda, sunum yapan yetkililer ile katılımcılar, sözkonusu düzenleme ve uygulamalar ile ilgili bilgi ve görüş alışverişinde bulunmuşlardır.

Eğitim programı sonrasında, katılımcılar tarafından cevaplandırılan anket sorularının yanısıra, toplantı esnasında ifade edilen görüş ve öneriler ile yöneltilen sorular göz önünde bulundurulmak suretiyle Birliğimizce yapılan değerlendirme neticesinde, söz konusu uygulama ve bu uygulamaya ilişkin usul ve esaslarda IPA Fonları kapsamında Merkezi Finans ve İhale Birimi dışında, diğer Sözleşme Makamlarının da sürece dâhil edilmesi ve ilgili kuruluşlar arasında gerekli koordinasyon ve uyumun sağlanması gerektiği belirlenmiştir.

Bu çerçevede eğitim programında belirtilen hususlar da dikkate alınarak; “Usul ve Esasların” ilgili maddelerinde, Birlik Yönetim Kurulu’nun vermiş olduğu yetkiye istinaden onayı ve Avrupa Birliği Bakanlığı’nın uygun görüşleri alınmak suretiyle, aşağıda belirtilen şekilde gerekli değişiklikler yapılmıştır.

Bu çerçevede, tüm Odalarımızca, yeni düzenlenmiş Usul ve Esaslar’da belirtilen hususlar çerçevesinde Türk Malı Belgesinin onay işlemleri yapılabilecektir.

Buna göre, Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Kapsamında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarafından Bastırılan Türk Malı Belgesi’nin Tanzim ve Onayına İlişkin Usul ve Esasların “Belgelerin Basımı” başlıklı 6ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan 3 üncü ve 9 uncu kutulara ilişkin ibarelerde aşağıda belirtilen şekilde değişiklik yapılmıştır.

“ Belgelerin Basımı
Madde 6 – 
• 3’üncü kutuda Sözleşme Makamının adı ve Sözleşme tarihi ve numarası
• 9’uncu kutuda, sıra no, eşyanın cins ve nev’i ve eşyaya ilişkin ticari terimlerin hiçbir şekilde tereddütte yer verilmeyecek şekilde tanımı ve eşyayı tanımlayıcı ve ayırt edici seri numarası, imalat numarası v.s. bilgiler, işaretler ve semboller belirtilmelidir.” 
• Söz konusu Usul ve Esasların “Belge Onayı” başlıklı 9 uncu maddesinin yedinci fıkrasının aşağıda belirtilen şekilde değiştirilmiştir.

“ Belge Onayı
• Madde 9- (7) Belge, ilgili IPA sözleşmesinde yer alan her bir mal veya malzeme için ayrı ayrı düzenlenir. Üreticisinin aynı olması halinde, birden fazla mal veya malzeme için tek bir belge düzenlenebilir. Bu durumda, Belgenin 9 uncu kutusunda, her mal ve malzeme bir satıra yazılacak ve sıra numarası verilecektir.

Belgenin 9 uncu kutusunda madde aralarında boşluk bırakılmayacak ve son kaydın altına sonradan ilave yapılmasını önlemek üzere yatay bir çizgi çekilerek, kullanılmayan yerler çapraz bir çizgi ile iptal edilecektir.

Belgenin 9 uncu kutusunun tüm eşyanın kaydedilmesine imkân tanınacak şekilde yeterli büyüklükte olmaması halinde, yeni bir belge kullanılacak veya ilgili mal ve malzemelerin kayıtlı olduğu ekli liste düzenlenecektir. Belgenin 9 uncu kutusunda, ilgili mal ve malzemelerin ekli listede kayıtlı olduğuna dair şerh düşülecektir.

Ekli listede her bir mal ve malzeme için sıra numarası verilecek ve belgenin onayından sonra listenin sonuna herhangi bir ilave yapılmasına imkân verilmeyecek şekilde yatay çizgi ardından kullanılmayan boş bölüm çapraz çizgi çekilmek suretiyle iptal edilecektir. Söz konusu listenin sağ üst köşesi üçgen şeklinde katlanacak ve üçgenin iç yüzüne Odanın mührü ve bu mühür üzerine Belgenin onayını gerçekleştiren iki görevlinin imzası tatbik edilecek ve liste Belge ekine iliştirilecektir”

• Sözkonusu Usul ve Esasların “Belgelerin Muhafazası ve İmhası” başlıklı 10ncu maddesinin 1 inci fıkrası aşağıda belirtilen şekilde değiştirilmiştir.

“ Belgelerin Muhafazası ve İmhası
Madde 10-(1) Oda tarafından onaylanarak muhafaza edilen belge ve ekinde yer alan diğer tüm vesaikin en az yedi yıl süreyle muhafaza edilmesi gerekir.”
• Sözkonusu Usul ve Esasların “Hüküm Bulunmayan Haller” başlıklı 12 inci maddesi aşağıda belirtilen şekilde değiştirilmiştir.

“ Hüküm Bulunmayan Haller
Madde 12- (1) Bu Usul ve Esaslarda hüküm bulunmayan hallerde, Birlik, Bakanlık ve ilgili Sözleşme Makamlarının görüşleri doğrultusunda işlem yapılır.”

Diğer taraftan, 25.10.2010 tarih ve 2010/1043 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, 27 Temmuz 2010 tarihinde yürürlüğe giren “Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik AB Mali Yardımına İlişkin İşbirliği ve Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Beşinci Bileşeni-Kırsal Kalkınma Bileşeni-(IPARD) Kapsamındaki Yardımın Uygulanması İçin Kurallar Hakkında Anlaşma” ile tesis edilen IPARD Programı için;  gerek yönetim gerekse buna bağlı akreditasyon, ihale ve harcama usulleri açısından diğer bileşenlerde takip edilen yöntemlerden farklılıklar gösteren Genişletilmiş Merkezi Olmayan Uygulama Sistemi (EDIS) uygulanmaktadır. Bu doğrultuda, ilgili bileşen fonlarının mali kontrolünün aday ülke statüsündeki ülkemize tevdi edilmiştir. Bu kapsamda, IPARD Programı altında uygulanan tedbirler çerçevesinde, başvuru çağrılarına çıkılması, proje seçimi, sözleşmelerin akdedilmesi, ödeme gereklilikleri ve raporlama görevlerinin hem merkez hem de taşra yapılanması akredite edilmiş bulunan ‘Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’na (TKDK)  atfedilmiştir.

TKDK tarafından, 01.08.2011 tarihinden 1 Mayıs 2013 tarihine kadar olan süre içerisinde, “Yerli Malı Belgesi”nin yerine,  “1406-Ödemeye Esas Belgeler İçin Çalışma Kâğıdı”nda belirtilen muadil belgeler de kabul edilmekteydi. Bundan böyle, ise, TKDK tarafından,  “Türk Malı Belgesi” yerine sözkonusu muadil belgeler de kabul edilecektir.

Ayrıca, TKDK tarafından, 1 Mayıs 2013 tarihinden itibaren taraflarına ibraz edilecek Türk Malı Belgelerinin, ilgili Odalar tarafından onaylanmış olmaları koşuluyla, üzerinde üretici firma bilgilerinin ve/veya onaylı üretici firma beyanlarının yer almaması ya da yüklenici firma ile sözleşme makamına dair bilgilerin bulunmaması halinde de geçerli olarak kabul edilecektir.

-  Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Kapsamında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarafından Bastırılan Türk Malı Belgesi’nin Tanzim ve Onayına İlişkin  Usul ve Esaslar (21/06/2013)

​

- Türk Malı Belgesi Örneği (Arka)

- Türkiye – AB Mali Mali İşbirliği Bilgi Notu

- Katılım Öncesi Yardım Aracı ve İşleyişi İle İlgili Bilgi Notu

- Türk Malı Belgesi ile ilgili sunum​

- Türk Malı Belgesi Onay Bildirim Formu​